دکتر حسین گودرزی پور

بنگاه‌های کوچک و متوسط (small and medium-sized enterprises) در برابر صنایع بزرگ قرار می‌گیرد و نسبت به آن مزایای بسیاری دارد؛ ازجمله ارزش افزوده، نوآوری، اشتغال‌آفرینی و انعطاف‌پذیری بیشتر. بنگاه‌های کوچک و متوسط که به‌اختصار SME نامیده می‌شود، در منابع مختلف ترجمه‌شده به فارسی با عناوین زیر نیز دیده می‌شود:

– صنایع کوچک و متوسط، کسب و کارهای کوچک و متوسط، شرکت‌های کوچک و متوسط، سازمان‌های کوچک و متوسط، مؤسسات کوچک و متوسط، واحدهای کوچک و متوسط، واحدهای صنعتی کوچک و متوسط، بنگاه‌های صنعتی کوچک و متوسط و در برخی موارد نیز به‌جای واژهٔ کوچک از واژهٔ خرد استفاده شده‌است.

تعریف صنایع کوچک و متوسط در کشورهای مختلف با یکدیگر تفاوت دارد و تابع شرایط اقتصادی و صنعتی حاکم است. برخی از معیارهایی که برای تعیین نوع صنایع (کوچک، متوسط و بزرگ) به‌کار می‌روند عبارتند از: تعداد کارکنان، سرمایه، دارایی کل، حجم فروش و ظرفیت تولید. در این میان رایج‌ترین معیار، تعداد کارکنان است که این نیز از کشوری به کشور دیگر متفاوت تعیین می‌شود. به‌طور مثال در زیر تعاریفی که چند کشور عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا–اقیانوسیه (اپک) از صنایع کوچک و متوسط دارند، آمده است:

استرالیا

صنایع کوچک: کمتر از ۱۰۰ نفر کارکن

صنایع متوسط: بین ۱۰۰ تا ۴۹۹ نفر کارکن

کانادا

صنایع کوچک: کمتر از ۱۰۰ نفر کارکن و با فروش کمتر از ۵ میلیون دلار کانادا

صنایع متوسط: بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ نفر کارکن و با فروش بین ۵ تا ۲۰ میلیون دلار کانادا

چین

صنایع کوچک: بین ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن

صنایع متوسط: بین ۱۰۱ تا ۵۰۰ نفر کارکن

اندونزی

صنایع کوچک و متوسط: کمتر از ۱۰۰ نفر کارکن

ژاپن

صنایع کوچک: کمتر از ۲۰ نفر کارکن

صنایع متوسط: بین ۲۰ تا ۳۰۰ نفر کارکن یا کمتر از ۱۰۰ میلیون ین سرمایه

کره جنوبی

صنایع کوچک و متوسط: کمتر از ۳۰۰ نفر کارکن و سرمایه بین ۲۰ تا ۸۰ میلیارد وون کره

مالزی

صنایع کوچک و متوسط: کمتر از ۱۵۰ نفر کارکن و گردش فروش سالانه کمتر از ۲۵ میلیون رینگیت

نیوزیلند

صنایع کوچک و متوسط: تا ۵۰ نفر کارکن

فیلیپین

صنایع کوچک: بین ۱۰ تا ۹۹ کارکن و دارایی بین ۱/۵ تا ۱۵ میلیون پزو

صنایع متوسط: بین ۱۰۰ تا ۱۹۹ کارکن و دارایی بین ۱۵ تا ۶۰ میلیون پزو

سنگاپور

صنایع کوچک و متوسط: دارایی ثابت کمتر از ۱۵ میلیون دلار سنگاپور

تایوان

صنایع کوچک و متوسط: کمتر از ۲۰۰ نفر کارکن و سرمایه کمتر از ۶۰ میلیون دلار تایوانيا

آمریکا

صنایع کوچک و متوسط: کمتر از ۵۰۰ کارکن

بنگاه‌های کوچک و متوسط در ایران

در ایران نیز تعریف واحدی از بنگاه‌های کوچک و متوسط ارائه نشده‌است و از سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است. در یک طبقه‌بندی بنگاه‌های صنعتی ایران برحسب اندازه بنگاه به چهار گروه ۴۹-۱۰ نفر کارکن، ۹۹-۵۰ نفر کارکن، ۱۴۹-۱۰۰ نفر کارکن و ۱۵۰ نفر کارکن و بیشتر تفکیک شده‌اند که از این میان، سه گروه نخست در زمرهٔ بنگاه‌های کوچک و متوسط محسوب شده‌اند.

برخی از اقداماتی که دولت می‌تواند در ارتباط با بنگاه‌های کوچک و متوسط پیش بگیرد عبارتند از:

• توسعهٔ خوشه‌های صنعتی
• توسعهٔ پارک‌های علم و فناوری و نیز مراکز رشد (مراکز زادپروری یا آنکوباتورها)
• برقراری ارتباطات پیمانکاری فرعی
• توسعهٔ شبکهٔ کسب و کار
• راه‌اندازی مراکز یک مرحله‌ای (one-stop-shop)
• توسعهٔ فناوری‌های اطلاعاتی جهت دسترسی بنگاه‌ها به منابع مهم اطلاعاتی
• حمایت از سرمایهٔ خصوصی مخاطره‌پذیر
• مساعدت با بنگاه‌ها برای انجام فعالیت‌های تحقیق و توسعه و انتقال فناوری

منابع:

• ناطق، محمد (۱۳۸۵). نقش خوشه‌سازی در افزایش رقابت‌پذیری بنگاه‌های کوچک و متوسط با محوریت توسعه بازاریابی. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.