دکتر حسین گودرزی پور

یونیکورن به کمپانی‌هایی گفته میشه که ارزششون بیشتر از ۱ میلیارد دلار هست. ظاهرا سال ۲۰۱۳ این عبارت توسط یک سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر برای متمایز کردن این نوع شرکت‌ها مطرح شده. اسب تک شاخ! یک نماد ویژه و منحصربفرد.

یونیکورن منظور استارت‌آپی است که طبق یک ارزش‌گذاری معتبر، ارزش آن از ۱ میلیارد دلار بیشتر شود. نمونه‌هایی نظیر گوگل، فیسبوک و…

علاوه براین، واژه‌های دیگه‌ای هم ارایه شده در این زمینه، مثلا decacorn که عبارتی هست که برای شرکت‌هایی به کار میره که ارزششون بیشتر از ۱۰ میلیارد دلار هست و hectacorn برای شرکت‌هایی بکار میره که ارزششون بیشتر از ۱۰۰ میلیارد دلار هست.

بر اساس گزارش TechCrunch تا مارچ ۲۰۱۷، تعداد یونیکورن‌ها حدود ۲۲۳ شرکت بوده.

یونیکورن استارتاپ موضوع جدیدی است. در ده سال اخیر استارتاپ های زیادی به وجود آمدند. بعضی از این استارتاپ ها شکست خوردند، برخی باقی ماندند و تعدادی از آن ها پیشرفت چشمگیری را تجربه کردند. در ایران نیز برخی استارتاپ ها به حد و اندازه ای رسیده اند که برای یونیکورن شدن آماده می شوند. اما لقب یونیکورن به چه منظور به استارتاپ ها داده می شود؟ در این میان سرو کله دکاکورن ها پیدا می شود. دکاکورن ها چه هستند؟

استارتاپ یونیکورن چیست ؟

این عبارت برای اولین بار در سال ۲۰۱۳ توسط سرمایه داری آمریکایی به نام Aileen Lee به کار برده شد. او در حال صحبت در مورد ۳۹ استارتاپی بود که ارزش آن ها از یک میلیارد دلار عبور کرده بودند و از عبارت یونیکورن ها برای این استارتاپ ها استفاده کرد. یونیکورن به معنای اسب تک شاخ است. او با هدف تأکید بر نادر بودن اینگونه استارتاپ ها از این واژه استفاده کرد. عبارت استارتاپ یونیکورن از آن زمان تا امروز به این منظور استفاده شده است. البته امروزه تعداد استارتاپ های یونیکورن آنقدر ها هم کم نیست و این واژه تقریباً معنای تأکیدی خود را از دست داده است.

چه تعداد استارتاپ یونیکورن در جهان وجود دارد؟

با توجه به آمار CBInsights تا زمان نوشتن این مقاله ۲۶۰ یونیکورن در سراسر جهان (در میان ۲۰۵ کشور جهان) به وجود آمده است که ارزش کلی این ۲۶۰ یونیکورن به ۸۴۰ میلیارد دلار می رسد. ۱۰ مورد از بزرگترین یونیکورن ها با ذکر نام و ارزش و ملیت آن ها شامل موارد زیر می باشد:

اوبر (Uber) – معادل ارزش ۶۸ میلیارد دلار – ایالات متحده آمریکا
دیدی چوکسینگ (Didi Chuxing) – معادل ارزش ۵۶ میلیارد دلار – چین
هلدینگ چاینا اینترنت پلاس (China Internet Plus Holding) – معادل ارزش ۳۰ میلیارد دلار – چین
ایر بی ان بی (Airbnb) – معادل ارزش ۲۹٫۳ میلیارد دلار – ایالات متحده آمریکا
اسپیس ایکس (SpaceX) – معادل ارزش ۲۱٫۵ میلیارد دلار – ایالات متحده آمریکا
پالانتیر (Palantir Technologies) – معادل ارزش ۲۰ میلیارد دلار – ایالات متحده آمریکا
وی ورک (WeWork) – معادل ارزش ۲۰ میلیارد دلار – ایالات متحده آمریکا
توتیائو (Toutiao) – معادل ارزش ۲۰ میلیارد دلار – چین
ال یو (Lu.com) – معادل ارزش ۱۸٫۵ میلیارد دلار – چین
JUUL Labs – معادل ارزش ۱۵ میلیارد دلار – ایالات متحده آمریکا

تفاوت استارتاپ یونیکورن با استارتاپ های دیگر چیست؟

با توجه به تعاریف بالا و مثال هایی که در بالا ارائه کردیم متوجه شدیم که استارتاپ یونیکورن چیست . اما آیا تفاوت استارتاپ یونیکورن ها با استارتاپ های دیگر تنها در ارزش مالی آن هاست؟ در حال حاضر در هر سال تنها ۴ استارتاپ به جمع استارتاپ یونیکورن ها اضافه می شوند. اما این استارتاپ ها چطور و با استفاده از چه راهکارهایی توانسته اند به استارتاپ یونیکورن تبدیل شوند؟

نوآوری تحول آفرین Disruptive Innovation

پیشتر در مقاله تعریف نوآوری تحول آفرین به توضیح کامل این پدیده پرداختیم. اگر نگاهی به لیست یونیکورن استارتاپ ها داشته باشیم متوجه می شویم که بسیاری از آن ها با استفاده از پدیده نوآوری تحول آفرین موفق به دستیابی به چنین موقعیتی شده اند. برای مثال می توانیم به شیائومی اشاره کنیم که در ابتدا به تولید گوشی های هوشمند برای بخشی از بازار چین پرداخت و با ارائه قیمت های بی نظیر در مقابل گوشی های هوشمند با کیفیت بخشی از بازار را به دست آورد و اکنون دست به تولید دامنه وسیعی از محصولات هوشمند زده است و بازار بزرگی را به مالکیت خود درآورده است.

برتری اولین قدرت در بازار

یونیکورن ها علاوه بر نوآوری تحول آفرین برای ایجاد بازاری جدید و یا تحول در بازار های پیشین، به نوآوری مداوم نیز می اندیشند و از این طریق برتری و قدرت خود را در بازار تحت سلطه خود حفظ می کنند. نوآوری و بهبود مداوم دوش به دوش نوآوری تحول آفرین قرار دارد و ارزش آن را حفظ می کند.

تغییر الگو با استفاده از فناوری

طبق آمارها محصول ۸۷ درصد از یونیکورن ها نرم افزارها هستند، ۷ درصد از آن ها سخت افزار هستند و ۶ درصد دیگر شامل خدمات و کالاهای دیگر می شوند. تقریباً تمام این یونیکورن ها از تغییر الگو با استفاده از فناوری استفاده کرده اند و هسته اصلی سرمایه آن ها را فناوری تشکیل می دهد. برای مثال اوبر امکان گرفتن تاکسی را با استفاده از گوشی هوشمند فراهم کرده است، یا دراپ باکس از فناوری حافظه ابری استفاده می کند و امتیاز اصلی خود را در قالب این خدمت ارائه کرده است.

تمرکز بر نیاز مشتری

طبق بررسی های انجام شده در مورد یونیکورن ها مشخص شده است که ۶۲ درصد از یونیکورن ها بر اساس مدل تجاری B2C فعالیت می کنند و هدف اصلی این یونیکورن ها آسان سازی و ارزان تر کردن خدمات و موارد مختلف برای عموم مردم است. برای مثال سرویس اسپاتیفای سعی کرد که گوش کردن به موسیقی های سراسر جهان را برای علاقه مندان به دنیای موسیقی آسان تر کند. یا در مثالی دیگر اوبر امکان گرفتن تاکسی با قیمت اقتصادی تر را برای کاربران خود فراهم کرده است.

شرکت های خصوصی

بیشتر یونیکورن ها در ابتدا شرکت های خصوصی کوچکی بوده اند و بعد ها یا توسط کمپانی های بزرگ خریداری شده اند یا در آن ها سرمایه گذاری صورت گرفته است.

یونیکورن ها فقط به استارتاپ های فناورانه مرتبط هستند؟

پاسخ این سوال منفی است. با اینکه بسیاری از یونیکورن ها در زمینه های مرتبط با فناوری فعالیت دارند، اما تمام این استارتاپ ها به حوزه فناوری محدود نمی شوند و یونیکورن ها زیادی نیز وجود دارند که در موضوعات دیگر مشغول فعالیت هستند. بنابراین یونیکورن ها تنها به دنیای فناوری محدود نیستند.

دکاکورن یا سوپر یونیکورن چیست؟

یونیکورن هایی که ارزش مالی آن ها از ده میلیون دلار عبور کند دکاکورن یا سوپر یونیکورن نام می گیرند. دکا به معنای ده تایی است و به همین منظور به این استارتاپ ها دکاکورن گفته می شود. اوبر، دراپ باکس و اسپیس ایکس تنها چند مورد از مشهور ترین دکاکورن های حال حاضر هستند.

استارتاپ یونیکورن ایرانی

همانطور که گفتیم استارتاپ هایی در ایران وجود دارند که شایعاتی در مورد یونیکورن شدن آن ها به وجود آمده است. مدتی پیش اسنپ که بزرگترین استارتاپ حال حاضر کشور است، اعلام کرد که به یونیکورن تبدیل شده است، اما عده ای از کارشناسان معتقدند که این تنها یک ادعا است و اسنپ هنوز راه زیادی تا تبدیل شدن به یک یونیکورن در پیش دارد. با اینکه در حال حاضر چندین گزینه قدرتمند آماده یونیکورن شدن هستند، اما به نظر می رسد که موانع زیادی بر سر راه آن ها وجود دارد. تحریم ها، قیمت ارز و اختلاف شدید آن با واحد پولی کشور، و عدم فعالیت این استارتاپ ها در خارج از مرز ها چند مورد از مهمترین این عوامل هستند. شاید اگر فعالیت این استارتاپ های مستعد و پررونق به خارج از مرز ها گسترش پیدا کند، بتوانیم زودتر شاهد ظهور یونیکورن ها در فضای استارتاپی کشورمان نیز باشیم.